Katoliko
DI BINTIDOS DJADUMINGU SIKLO B

Promé Lektura : Deuteronomio 4, 1-2, 6-8
Salmo : Salmo 15, 2-5
Di dos Lektura : Hakobo 1, 17-18, 21-22, 27
Evangelio : Marko 7, 1-8, 14-15, 21-23
Lei no ta “apsoluto”
Hesus den mas di un okashon ta parse di ta duna ménos importansia na e lei, manera den e kaso di djasabra i awor e labamentunan sagrado ku e fariseonan tabata apresiá asina tantu.
Esaki no ta nifiká ku E lo a despresiá e normanan di bida di hudiunan: El a bisa ku E no a bini pa abolí e lei, sino pa laga nan nifikashon berdadero Sali na kla. Lei ta nesesario i ta sirbi nos di kaminda pa e bon i pa e armonia interior i eksterior. E ta, manera nos ta lesa den e promé lektura, e berdadero sabiduria. Loke Hesus a hasi tabata interiorisá e lei akí, p’asina ku nos ta konformá nos mes ku e aparensia eksterior; personalisá e lei akí, lantando e responsabilidat personal den nos aseptashon di e boluntat di Dios, di moda ku su kumplimentu no sea únikamente e realisashon eksterno i formalista di e “lèter”, sino ku e ta sigui su “spiritu” òf intenshon segun Dios.
Loke Hesus a desaprobá tabata e legalismo formalista, e interpretashon eksagerá di e lei, ku ta hasié mas bien sklabisante ku di ta liber, mas preokupá pa e kumplimentu minusioso ku pa karidat pa esun den nesesidat. Si E ta duna ménos balor na e lei ta pasobra E ta duna prioridat na e persona. Norma ta nesesario, pero nos no mester bira katibu di su materialidat deskuidando su intenshon profundo.
Fariseonan tabata personanan masha kumplidó di e lei, pero eksagerá den su interpretashon i demasiado satisfecho di su kumplimentu. Hesus oponé “e mandamentu di Dios”, ku evidentemente ta lo prinsipal, na “e tradishonnan humano”, prinsipalmente ora ku a hib’é na sierto ekstremonan ku ta laga e lei pèrdè su finalidat último, ku ta e bon di hende. Un kos ta obedesé e lei di Dios, i otro ta e legalismo, e formalismo, o sea, konformá nos mes ku e kumplimentu eksterno i no yega te na su intenshon profundo.
Den e okashon akí tabata trata di laba mannan promé di kome, prinsipalmente despues di tabata den marshe, kaminda tabata posibel algun kontakto, por ehemplo, ku pekadornan i paganonan, ku mester a purifiká nan mes promé. E labamentunan no tabata meramente higiéniko, sino ku a bira, prinsipalmente dor di interpretashonnan di diverso skol rabíniko, un lei religioso.
Hesus no ta kritiká esaki. Ta detayenan chikí i amor tambe ta konsistí di detayenan chikí. Pero e ta probechá pa afirmá ku ta mas importante puresa di e kurason i di e konsenshi, esun interior, ku esun eksterior di mannan. Tambe Pablo, den su karta na Korintionan (IKo 8), na ora di papia di e los “idolotito” (karni prosedente di e komementunan sagrado di diosnan pagano), ta duna ménos balor na prohibishon di kome e karni akí, a no ser ku na ora di kom’é ta skandalisá e rumannan mas debil.
E lektura aki ta invitá nos na un eksamen di konsiensia i na un chekeo di nos bida di fe, prinsipalmente di e intenshonnan ku ta move nos pa aktua den bida pa ku nos mes òf riba tereno di hustisia sosial.
Tambe por sosodé ku nos ku nos no sa na distinguí entre kosnan ku ta berdaderamente importante i esnan ku no ta, òf nos ta duna mas importansia na e kumplimentu eksterno ku na esun interno. Esaki ta e tentashon di “formalismo”. Kumpli ku mandamentunan i inkluso ku normanan eklesial, por ehemplo referente na e selebrashon litúrgiko, esaki ta masha bon. Pero e no ta asina “apsoluto” ku e tin preferensia riba kualke otro sirkunstansia.
Tin be, institushonalmente, nos a kai den un algu eksagerá, ku a parse mas preokupá pa e kumplimentu eksterno ku pa e búskeda di e sentido interior di e lei. Basta rekordá e importansia ku nos a duna durante siglonan na latin, apesar di ku e tabata difikultá lo prinsipal, ku ta partisipashon den e selebrashon. Òf e lei di ayuno eukarístiko, for di mei anochi, ku e idea di ekspresá rèspèt pa Eukaristia, a parse di duna preferensia e kumplimentu di lei na dje, den profundidat, tabata un norma eklesial no asina importante manera e atmirabel don ku Kristu lo a laga pa nos den herensia. Laga nos rekordá e sabiduria di e “konsilio de Herusalèm”, ora nan a disidí di no imponé mas karga ku esnan nesesario na esnan ku ta bini di paganismo. Sediendo den detayenan chikí (djasabra, sirkumsishon, algun kuminda) pa salba lo prinsipal: e universalidat di salbashon di Kristu.
Nos ta manera e fariseonan den e interpretashon minusioso di e norma? Nos ta kapas pa pèrdè e pas i laga pèrd’é di otronan pa kosnan insignifikante den e bida familiar òf eklesial? Nos ta konformá nos mes ku e aparensia eksterior, òf nos ta drenta den interioridat di nos motibunan di aktuashon?
Loke ta drenta den boka i ta sali di kurason
Pa Hesus loke ta konta ta loke ta nase di paden, no la mera kumplimentu eksterior (“nan ta alabá mi ku nan boka so, ma den nan kurason na ta leu di Mi”).
Su lenguahe ta tumá di bida i tur hende ta komprond’é: loke ta drenta di pafó pa boka no tin tantu importansia manera loke ta sali di e kurason humano. Di e kurason ta unda ta sali mal propósito, adulterio, ambishon pa plaka, envidia, difamashon di e ruman… Esaki si ta hasi un persona impuru i no tantu loke e ta kome òf no ta kome, òf si el a laba e mannan òf no.
Tur esaki tambe por pasa nos den nos ambiente familiar òf komunitario. Tin be nos ta pèrdè e pas i humor pa un antífona mas o ménos, òf pa si nos mester hinka rudia òf no den tal momento, i no ta parse nos di preokupá nos pa e aktitutnan interno ku mester ta bou di e normanan aki.
E salmista a puntra “ken por hospedá den bo tienda”, ku awor kiko lo ta igual na “ken por yama su mes bon persona, bon kristian”. I e kontesta lo tabata e ora ei i tampoko awor, únikamente e kosnan di orashon i kulto, sino honestidat, komprenshon pa ku otronan, apstené bo mes di propio interes òf di soborno, no difamá e ruman…”. I ta sigui siendo bèrdat ku “esun ku ta obra asina nunka lo faya”.
Katoliko
Papa Francisco ta pidi saserdotenan “ser adikto na e enkuentro ku Hesus” i no na e selular

Djaluna 28 di novèmber 2022 Papa Francisco a risibí den oudiensia e miembronan di e Colegio Pío Latinoamericano, na kende el a pidi pa evitá el selular i no lubidá “d bolbe na djE, kada anochi, despues di un fis largu di lucha i kansansio”.
Durante su diskurso na e saserdotenan latinoamerikano den Roma, Papa Francisco a proponé komo ehemplo e imágen di San Andres, un di e promé disípulonan di Hesus, di kua fiesta nos ta selebrá 30 de novèmber.
Basá riba su ehemplo, el a pidi esnan presente ps diariamente renová “e enkuentro ku Señor, laga nos kompartí su Palabra, laga no keda den silensio dilanti di djE pa mira kiko E ta bisa nos, kiko E ta hasi, kon E ta sinti, kon E ta keda ketu, kon E ta stima”.
“Lag’é ta ‘Verbo’ den nos bida i, si ta permití mi usa e imágen, lag’é ta ‘uni’ den nos i atraves di nos”, E Tata Santu a pidi.
“Mare Hesus tin bos aktivo den kada un di nos desishonnan! Nos ta su ministronan, nos ta pertenesé na djE i El a yama nos pa ta kunÉ. Esaki ta loke ta nifiká ser su disípulo”, Papa a bisa despues.
Disípulo i misioneronan
Tambe el a señalá ku San Andres a kombertí den e promé “misionero” i a invitá esnan presente pa sigui su ehemplo.
“Tambe nos rumannan ta spera nos, espesialmente esnan ku ainda no a eksperimentá e amor i miserikòrdia di Señor, p’asina ku nos ta anunsiá na nan e Bon Notisia i nos ta kondusí nan na djE, Papa a sigurá.
“Sali, laga nos move, hiba e alegria di Evangelio, esaki ta ser misionero”, el a splika.
Mas despues, Papa a papia di e verbonan “ta” i “sali” i a sigurá ku “esaki ta e sentido di nos bida”.
“Ta trata di un kaminda di ida i buèlta, – Papa a kontinuá-, ku tin Hesus komo punto di salida i di yegada”.
E Tata Santu a pidi esnan presente pa “no lubidá di ta ku Hesus i sali na anunsi’é ta tambe di ta ku esnan pober, ku migrantenan, ku enfermonan, ku presunan, ku esnan mas chikí i lubidá di e sosiedat, pa kompartí bida ku nan i anunsiá na nan e amor inkondishonal di Dios”.
“No sea adikto na selular”
Papa Francisco a pidi esnan presente pa no lubidá “di bolbe serka djE, kada anochi, despues di un dia largu di lucha i kansansio -pero kuidou, serka djÉ, no na e pantaya di un selular-, pa deskansá un ratu den su presensia i kont’É tur loke boso a biba”.
“Ta duel mi hopi ora mi mira ku un saserdote bon, trahadó, ta kansa i ta lubidá di bai na e tabernakel i ta bai drumi pasobra e ta kansá. E tin rason, e mester drumi, pero promé kumindá”, Papa a atvertí.
“No sea ònbeskòp… Òf kuantu biaha boso ta skapa den e pantaya di un selular? E pantaya di e selular ta yena nos ku kosnan”, Papa a kontinuá.
Ta pesei, el a pidi pa “no ser adikto” na selular, ya ku ta “diverso paso ku ta bai kitando e forsa di bo”.
“Sea adikto na e enkuentro ku Hesus, E sa loke nos mester i tin un palabra pa bisa nos den kada okashon”, el a sigurá.
E “pèst” di klerikalismo
Por último, e Tata Santu a animá e saserdotenan latinoamerikano pa “nunka no negoshá pastoralidat”.
“No kai den klerikalismo, ku ta un di e pió pikánan. Sea mashá atento, klerikalismo ta un forma di mundanidat spiritual”, el a señalá.
“Klerikalismo – Papa a kontinuá -, ta falsu, ta korupto i ta hiba bo na un korupshon, un korupshon rígido, ku nanishi na laira ku ta apartá bo di e pueblo i ta laga bo lubidá e pueblo for di kua abo ta bini”.
Papa Francisco a splika di bira “mas ekskisito” ta nifiká kai den “e pèst di klerikalismo” i alehá bo mes di e pueblo di Dios.
Por último, el a pidi Nuestra Señora de Guadalupe “pa e yuda nos riba e kaminda di disipulado-apostolado ku ta bai na konfigurando nos ku su Yu, ku ta kompañá nos riba e ruta vital di ida i buèlta”.
Colegio Pío Latinoamericano
E Pontifisio Colegio Pio Latino Americano a ser fundá pa e saserdote chileno José Ignacio Víctor Eyzaguirre, dia 21 di novèmber 1858.
Ta trata di un kas di formashon pa saserdotenan studiante di henter e Diósesis di Amérika Latino ku ta deseá na hasi estudionan di speshalisashon na Roma.
Katoliko
Konsehonan pa pordoná

1 – Libra bo mes di pasado
Un di e prinsipal motibunan pa pordoná ta di laga pasado di nos bida bai. Ku esaki mi no ke bisa ku nos mester lubidá pasado, òf kit’é di nos mente. Pordoná no ta nifiká lubidá, e ta nifiká rekordá sin doló. Nos tur tin memoria, i eksperensianan di bida keda grabá den dje, pero ora nos pordoná, nos ta kibra un kadena ku ta mantené nos mará na pasado, librando nos di resentimentu i doló, lagando kaminda kla pa biba den presente.
2 – Laga lòs di ta víktima
E víktima semper mester di un viktimario, e ta atraé. Legumai e papel di víktima, ta un paso importante pa pordoná. E víktima no ta interesá den pordoná, pasobra lo ta kita di dje motibu di su lamentonan. Rekonosé nos víktima ta semper kuminsá na dominá nos poder. E víktima ta bisa: “Ta dikon e kos aki a pasa nèt ku ami, ku ta un persona asina bon?”, Miéntras ku esun ku ta konektá ku su poder ta bisa: “Kiko mi mester siña di e situashon aki?”. Tin un gran diferensia den e forma di enfoká e problema. Asina ta ku, for di awe kuminsá na afirmá: “Ami … ta un persona poderoso”.
3 – Renunsia na krítika i na huisio
Ora nos ta husga otronan, nos ta lubidá por kompleto di e esensia dibino ku tur ser humano ta karga paden di dje. Tin kompashon no ta mesun kos ku sinti lástima pa otronan, esaki ta arogansia. Kompashon ta komprendé ku, sigur e otro persona ku a kometé un ofensa kontra di bo, probablemente no tin un bida felis. Nos no sa e motibu pakiko el a komportá su mes di e manera ei i su situashon emoshonal den tal momento . Esaki no ke men ku nos mester ta di akuerdo ku su akshonnan.
4 – Libra bo mes di pensamentunan negativo
Segun sientífikonan nos tin 60.000 pensamentu riba kada dia i mayoria di nan ta enfoká nan mes den loke nos no ke. Tin hopi manera pa “kontrolá” pensamentunan negativo i e forma mas práktiko i simpel di hasié ta di re – direkshoná pensamentunan den loke sí nos ke. Otro hèrmènt mashá poderoso ta afirmashon, nos por sustituí un pensamentu negativo pa un afirmashon positivo, por ehèmpel: “Nunka lo mi pordoná tal hende …” , Ta mihó pensa: “Ami … ta pordoná tal hende… kompleto i di forma amoroso”. Pordoná ta un trabou di purifikashon, ora nos disidí di hasié, nos pensamentunan ta bira mas leve.
5 – Siña di eksperensianan negativo
Den kada situashon negativo tin un banda positivo. Kòrda ku e pregunta korekto ta: Kiko mi mester siña di e situashon aki? Si nos logra komprondé kua ta e siñansa , nos ta hasi un salto grandi den nos proseso di kresementu personal. Sino … nos lo keda pegá den e víktima, i nos lo pasa hopi tempu, stanká den nos evolushon.
6 – Permití pa otro tin rason
Ta mihó ser felis ku tin rason. Dikon semper nos ke tin rason? Dikon semper nos ke gana? Ora un hende bisabu ku shelu ta bèrdè, na lugá di pleita òf ke imponé bo forma di mira kos, evitá diskushon i dun’é rason. Abo sa ku shelu ta blou, pero loke abo no sa ta e motibu pa kua e otro persona ta hasi e afirmashon akí. Kisas e ta daltóniko, kisas únikamente e ke fastidiá. Na momento ku bo duna e otro persona rason, su intenshonnan ta pèrdè forsa i bo ta evitá un diskushon. Kòrda esaki : “Ora un no ke, dos no ta bringa.”
7 – Buska bo pas interior
Nos ta infelis ora nos no ta na pas. Tin hopi manera pa rekuperá pas: Meditá, skucha músika, hasi afirmashon … Pero tin un ku ta masha efektivo: PORDONÁ. Ora nos pordoná nos ta sinti un sensashon di alivio, manera si nos lo a kita un karga for di riba nos. E akshon aki ta produsí pas interior; al kontrali, resentimentu, renkor, ta deskonektá nos di pas. Si nos ke un mundu mihó inevitablemente nos mester kuminsá na nos mes.
8 – Rekonosé ku abo ta un ser di Lus
Ta mashá importante rekonosé ku abo ta un ser di lus, un Yu di Dios. Mira den wowo di otro, Dios tei einan, no ta importá loke e persona ei ta, Dios ta einan. Den algun kaso ta difísil rekonosé e lus den e otro .Maske e ser akí a kometé fayonan den su bida, su esensia ta sigui siendo mesun kos: un ser di lus, ku pa sirkunstansianan di bida a tuma un kaminda “robes”, yenando su mes ku skuridat, no pa esaki ta keda sin ta un yu di Dios.
Rekonosé e lus den otronan ta un akto di amor.
Katoliko
Deskubrí temporada di Atvènt

Ya kaba nos ta serka di drenta e di dos siman di Atvènt. Nos sa kaba ku Atvènt ta e temporada ku ta kuminsá kuater djadumingu promé ku Pasku (di nasementu). Ya pa algun shen aña , Kristiannan a usa e temporada aki pa rekòrdá binimentu di Kristu, I pa prepará nan mes pa e gran fiesta di Pasku (di nasementu) Ta muchu mas ku djis un pida historia. Pues, pakiko nos ta selebrá Atvènt? Selebrando e temporada di Atvènt por yuda nos awe di sigui Kristu ku mas fieldat na por lo ménos tres manera.
Atvènt ta yuda nos di focus riba Hesus.
Nos tur a yega di skucha e ekspreshon hopi usá: “Jesus is the reason for the season”. Ni maske ta trata aki di un ekspreshon hopi usá, e ta kontené manera un prenda di bèrdat. Un di e motibunan pakiko e ta eksistí ta pa demostrá ku ta trata muchu mas ku un kantidat di aktividat mundano, kompra I fiesta ku ta stroba e focus riba Hesus. Selebrando Atvènt ta rekòrdá nos kada bes di nobo sea diariamente òf semanalmente pa medio di Santa Skritura ken Hesus ta I kiko El a hasi pa nos na momentu ku El a bin na mundu.
Atvènt ta yuda nos di duna honor na Hesus.
E palabra Atvènt ta nifiká e binimentu di un persona òf algu importante. Ora un evento importante manera por ehèmpel graduashon di un hende den kualkier parti di siensia òf kisas un fiesta di matrimonio ku ta pendiente, nos ta traha duru pa tur kos ta perfekto. Ora un persona importante ta bin bishitá nos kas, nos ta traha duru pa ta bon prepará pa su binida, di moda ku esaki lo ripará ku e ta importante pa nos. Nos ta planeá e menú I dekorashonnan; nos ta limpia kas I kòrta e yerbanan rònt kurá. Nos no ta warda te na e último minüt òf prepará algu den purá. Similarmente, selebrando Atvènt ta yuda nos di duna Hesus tur atenshon nesesario I focus ku E ta meresé. Dor di fiha nos atenshon riba Hesus durante e temporada aki, I no djis na momentu di e anochi ku nos ta selebrá Pasku (di nasementu) nos ta duna Kristu e honor ku ta kuadra mas tantu posibel ku e fieldat nesesario ku nos mester demostrá.
Atvènt ta yuda nos di kòrda ku Hesus ta bolbe bini bèk.
Atvènt no ta solamente un selebrashon di e promé binida di Kristu komo un yu resien nasí; e ta tambe un rekordatorio ku e regreso di Kristu tin ku sosodé ainda. Meskos ku e pueblo di Dios tabata warda riba e promé binida di e Mesias, Su pueblo, esta nos tur awor ta warda riba e regreso di nos Salbador. E kuater simannan di Atvènt te rekòrdá nos riba tur dos di e binídanan. Den e promé dos simannan, e lekturanan di S.Skritura ta duna un bista adelantá riba e di dos binida di Kristu I ta mustra nos riba e importansia di ta prepará pa Su regreso.E di tres I di kuater siman ta wak atras I ta yuda nos kòrda e eksitashon I espektativa ku e speransa riba binida di e Mesias a nifiká pa e Hudiunan di tempunan di antaño. Semper tabata importante pa e pueblo di Dios pa rekòrdá ku Dios tabatin sierto intenshon, I nos mester biba den espera kiko E lo hasi na momentu ku E bin atrobe.
Den nos mundu tin tantu kos ku por okupá nos atenshon. E temporada di Pasku (di nasementu) ta un di e temporadanan mas eksitante di aña, pero e ta tambe un temporada ku mas ta distraí durante aña. Hasta pa esnan ku ke ta mas di focus riba Hesus,ta difísil pa logra esaki. Dor di selebrá Atvènt, nos ta rekonosé ku selebrá Hesus ta mas ku djis un anochi I e dia siguiente.E “kon” pa selebrá Atvènt no tin tantu importansia kompará ku e manera ku bo ta konektá ku Kristu Hesus. Pues loke por yuda hopi ta, di krea tradishonnan spesial komo famia I krese huntu den e persona di Hesus. Laga nos ta un pueblo ku ta rekonosé e amor I generosidat grandi di Dios pa su pueblo kada dia durante e temporada di Atvènt.